Navigatie

• Home
• Functioneren
  • Professionele eigenschappen
    • Aanpassingsvermogen
    • Discipline
    • Accuraat
    • Creativiteit
    • Anticiperen
    • Durf (risico's durven nemen)
    • Besluitvaardig
    • Doorzettingsvermogen
    • Initiatief
    • Flexibel
    • Energiek
    • Loyaal aan organisatie
    • Integriteit
    • Omgevingsbewustzijn
    • Resultaatgericht
    • Verantwoordelijk
    • Zelfstandig werken
    • Onafhankelijkheid
    • Ondernemend
    • Ambitieus
    • Collegialiteit
    • Betrokkenheid
    • Kostenbewust handelen
    • Zelfvertrouwen
    • Overwicht
    • Authenticiteit
    • Zelfbeheersing
    • Sociabiliteit
    • Kwaliteitsgerichtheid
    • Leervermogen
    • Aandacht voor details
    • Bevlogenheid
    • Perfectionisme
    • Wilskracht
    • Verbeeldingskracht
    • Humor
    • Zelfwaardering
    • Kwetsbaarheid

Als je bevlogen bent, loop je warm voor je werk. Je bent er enthousiast over en je doet het omdat je het graag wilt, niet omdat het moet. Dat is niet alleen fijn voor jezelf, maar zeker ook voor de organisatie waarvoor je werkt, want doordat je goed in je vel zit, ben je productiever, maak je minder fouten en meld je je minder vaak ziek. Bevlogenheid is dus voor zowel de werknemer als de werkgever een prettige eigenschap. Hoe zorg je voor bevlogenheid en hoe houd je het in stand?

Wat is bevlogenheid?

Om uit te leggen wat bevlogenheid is, leggen we eerst uit wat het niet is. Dit doen we aan de hand van Theo en Jan, twee managers bij een grote warenhuisketen. Theo geeft leiding aan de afdeling Herenmode en Jan is verantwoordelijk voor de afdeling Sport. Beiden dragen zorg voor het commerciële, financiële, operationele en personele beleid van hun afdeling.

Theo (53) werkt al lang bij de organisatie. Hij is veeleisend; zijn afdeling moet er perfect uitzien, want klanten willen geen rommelige winkel. Hij baalt ervan dat veel jonge mensen niet de juiste werkhouding hebben. Vroeger had je nog echte werkpaarden, tegenwoordig lijken ze alleen maar voor het geld te werken. Ze zijn lui en willen niets leren. Hoewel de winkel om zes uur dichtgaat, werkt Theo vaak tot een uur of zeven door om nog wat zaken in de winkel af te handelen die zijn personeel heeft laten liggen. Als er niet te veel file staat, is hij net op tijd thuis om zijn tienjarige dochter een nachtzoen te geven. Na het eten kijkt hij het journaal om daarna nog wat verslagen door te lezen en omzetcijfers te bestuderen. Door zijn harde werken geniet hij veel aanzien bij familie en vrienden en dat streelt Theo’s ego. Vrije dagen neemt hij liever niet op en wanneer hij vakantie heeft, checkt hij voortdurend zijn e-mail of belt hij met zijn plaatsvervanger om hem adviezen te geven. Hij móet weten of alles op rolletjes loopt. Zijn vrouw en dochter worden er gek van, maar Theo voelt zich rusteloos en ongemakkelijk als hij niet werkt; hij heeft steeds het gevoel dat hij moet werken. Tijd voor hobby’s heeft hij niet: "Ben je gek, ik heb een veeleisende baan. Ik heb het veel te druk met mijn werk."

Jan (55) heeft een jarenlange staat van dienst bij het bedrijf. Hij komt iedere ochtend opgewekt en goedgehumeurd op zijn werk. Doordat hij zo veel over de organisatie weet en dit graag deelt, geniet hij veel aanzien. Hij is veeleisend voor zijn medewerkers, maar hij houdt ook rekening met hun persoonlijke eigenschappen. Hij coacht zijn mensen graag om hen te helpen om het beste uit zichzelf te halen, want uiteindelijk moeten zij het stokje van hem overnemen. Hij geniet er enorm van als hij ziet dat mensen hiervan groeien en mooie prestaties neerzetten. Dit uit hij ook door complimenten te geven en successen gezamenlijk te vieren. Mails beantwoorden, vergaderingen voorbereiden en stukken doorlezen doet hij in de uren dat hij op zijn werk is. Wanneer het niet anders kan, doet hij dit in de avonduren, maar pas nadat hij met zijn zoons een spelletje heeft gedaan en hen naar bed heeft gebracht. Zijn familie is erg belangrijk voor hem, evenals toneel spelen, sinds zijn jeugd zijn grote hobby. Daar maakt hij graag tijd voor vrij.

Ontspannen werken

Veel mensen associëren een bevlogen werknemer met hard werken en dat is niet zo vreemd: bevlogen werknemers hebben plezier in hun werk en daardoor krijgen ze vaak meer gedaan dan minder bevlogen collega’s. Theo is ook een hardwerkende man, maar hij is geen voorbeeld van een bevlogen werknemer. Hij vertoont trekjes van iemand die werkverslaafd is; hij steekt veel tijd en energie in zijn werk omdat hij dit van zichzelf ‘moet'. Als hij niet werkt, is hij chagrijnig en kan hij zich moeilijk ontspannen. Alles draait bij hem om werken.

Zijn collega Jan steekt ook veel tijd en energie in zijn werk, maar doet dit op een ontspannen manier. Hij is een voorbeeld van een bevlogen werknemer. Het grote verschil tussen bevlogen en werkverslaafde mensen zit hem in de motivatie om te werken. Daar waar de bevlogen medewerker vooral van binnenuit gemotiveerd wordt om te werken (intrinsieke motivatie) en denkt in termen van willen, voelt een workaholic een innerlijke dwang om te moeten werken en wordt hij vooral door externe prikkels - zoals geld of status - gemotiveerd (extrinsieke motivatie). En hoewel werkverslaafden vaak wel weten dat ze niet goed bezig zijn, kunnen ze geen weerstand bieden aan die dwang om te moeten werken. Deels heeft dit te maken met persoonlijkheid. Veel workaholics zijn perfectionistisch ingesteld. Goed is voor hen niet genoeg, ze gaan alleen voor het hoogst haalbare: perfectie. Hierdoor blijven ze vaak (te) lang aan zaken sleutelen en omdat ze ervan overtuigd zijn dat zij alleen die topprestaties kunnen leveren, delegeren ze taken liever niet. Dit wil overigens niet zeggen dat iedere perfectionist meteen een werkverslaafde is.

Werkverslaving kan op den duur tot een burn-out leiden, met alle negatieve gevolgen van dien.

In schema ziet het verschil tussen bevlogenheid en werkverslaving er als volgt uit:

Voordelen van bevlogenheid

Een bevlogen medewerker:

• is energiek
• zit lekker in zijn vel, is stressbestendig en vrolijk
• doet vaak iets extra’s
• kan tegen een stootje en houdt vol bij problemen
• gaat op een plezierige wijze op in het werk (flow)
• voelt zich gezond
• is betrokken bij en voelt zich verbonden met de organisatie
• is loyaal aan de organisatie
• levert betere prestaties en is innovatiever
• is klantvriendelijk
• doet werk dat hij als zinvol ervaart
• is trots op zijn werk
• is in balans
• verzuimt minder
  
  
• maakt minder fouten en ongelukken

"Als je datgene doet wat je leuk vindt, hoef je nooit meer te werken."

Mahatma Gandhi

Uit deze opsomming zou je kunnen concluderen dat bevlogen werknemers supermensen zijn die altijd met een ‘big smile’ hun werk doen en nooit moe zijn. Maar dat is niet juist. Ook bevlogen werknemers hebben wel eens genoeg van hun werk en gaan na een werkdag uitgeput naar huis. Die moeheid gaat echter gepaard met een gevoeld van voldoening en na een gezonde nachtrust is de batterij weer voldoende opgeladen om de volgende dag fris en fruitig aan het werk te gaan.

Hoe creëer je bevlogenheid?

Bevlogenheid is een gemoedstoestand en is helaas niet in de vorm van een pilletje of poedertje bij de apotheek verkrijgbaar. Bevlogenheid creëer je door een juiste balans te vinden tussen zogenaamde taakeisen en energiebronnen.

Taakeisen

Taakeisen zijn de taken die je moet uitvoeren omdat ze bij je functie horen. Het is datgene wat binnen een bepaald tijdsbestek gedaan moet worden. Dit kunnen fysieke taken zijn, zoals luiers verschonen of post rondbrengen, maar ook mentale, organisatorische of sociale werkzaamheden. Het uitvoeren van taken kost energie. Dit hoeft niet negatief te zijn. Ze leveren pas stress op als ze te zwaar worden, bijvoorbeeld wanneer er veel conflicten op het werk zijn, wanneer de werkdruk te hoog is of wanneer je baan op de tocht staat.

Energiebronnen

Energiebronnen zijn zaken in het werk die je energie geven. Denk bijvoorbeeld aan steun en gezelligheid van collega’s, de vrijheid om zelf te bepalen hoe je je werk invult, de mogelijkheid om jezelf te ontwikkelen. Energiebronnen kunnen zowel persoonlijk als werkgerelateerd zijn.

Voorbeelden van persoonlijke energiebronnen zijn:

• optimisme
• eigen effectiviteit
• stressbestendigheid
• eigenwaarde

Voorbeelden van werkgerelateerde energiebronnen zijn:

• autonomie
• feedback
• sociale steun van collega’s
• coaching van de leidinggevende
• waardering
• ontwikkelingsmogelijkheden

Taakeisen kosten dus energie en energiebronnen geven energie. Je raakt bevlogen wanneer er sprake is van een juiste verhouding tussen die twee. Raakt de balans verstoort, dan kan dit leiden tot verzuim en zelfs tot burn-out. Hoe de ideale balans eruitziet, verschilt van persoon tot persoon. Heb je emotioneel zwaar werk of werk je onder hoge tijdsdruk, dan is het verstandig dat daar voldoende energiebronnen tegenover staan. Is dit niet het geval, dan loop je het risico dat je motivatie voor het werk afneemt en je je betrokkenheid kwijtraakt.

Wil je dus meer bevlogen raken of wil je bij je werknemers meer bevlogenheid creëren, dan kun je het volgende doen:

• Breng taakeisen en energiebronnen in kaart. Persoonlijke ontwikkelingsgesprekken en functioneringsgesprekken zijn uitstekende momenten om dit te bespreken. Vragen die hierbij kunnen helpen zijn: Wat zijn je talenten en sterke punten? In welke mate sluiten je werkzaamheden hierop aan?
• Zorg voor voldoende uitdaging. Wanneer werk een sleur wordt en geen uitdaging meer biedt, ligt verveling op de loer. Een andere baan ligt voor de hand, maar je kunt ook proberen de huidige functie te ‘pimpen’ door meer of andere werkzaamheden aan je takenpakket toe te voegen. Uiteraard moet de lat daarbij niet te hoog liggen, want dat werkt juist weer demotivatie in de hand.
• Werk aan je weerbaarheid. Een collega die wil dat je een taak van hem overneemt terwijl je het al razend druk hebt, een deadline die gehaald moet worden; geen enkele werkplek is vrij van problemen of stress. De manier waarop je met deze 'ongemakken' omgaat bepaalt voor een groot gedeelte je plezier in je werk. Wanneer je weerbaar bent, heb je zelfvertrouwen en ben je assertief genoeg om op te komen voor je eigen belangen. Het voorkomt dat je je speelbal voelt van allerlei krachten waar je geen invloed op hebt.
• Versterk de groepsband. Een goede sfeer en teamspirit zijn belangrijk voor medewerkers om zich bevlogen te voelen. Je kunt de sfeer bevorderen dor vriendelijk en aardig te zijn en elkaar te helpen wanneer daar om gevraagd wordt. Als leidinggevende kun je de sfeer verbeteren door duidelijke regels op te stellen wat wel en niet kan, te luisteren naar medewerkers, complimenten te geven en uitjes te organiseren die het groepsgevoel bevorderen.

Het mooie van bevlogenheid is dat het besmettelijk is. Wanneer je veelvuldig samenwerkt of communiceert met iemand die optimistisch, gemotiveerd en gepassioneerd over zijn werk is, neem je dit gedrag - onbewust - over. Daarom is het zo belangrijk dat je als leidinggevende laat zien dat je plezier hebt in je werk en trots bent op de organisatie. Jouw bevlogenheid kan zich als een olievlek uitbreiden over je team, de afdeling en de organisatie als geheel.

Aanbevolen boeken

• Bevlogen aan het werk. Wilmar Schaufeli en Pieternel Dijkstra, Thema, Zaltbommel (2011).
• Durven doen wat je raakt – 22 gesprekken over lef en bevlogenheid. Marja de Boer, Uitgeverij Thema, Zaltbommel (2012). In dit boek vertellen 22 maatschappelijke leiders als Joop van den Ende, Neelie Kroes en Robbert Dijkgraaf hoe zij een verschil maken en welke weg ze daarvoor hebben afgelegd.

Aanbevolen websites

• Op Werken aan bevlogenheid vind je alles over bevlogen worden, bevlogen zijn en bevlogen blijven.

  Auteur: Marieke van Oosterhout